Skip to main content

Przeszczep to fragment skóry oddzielony od łożyska naczyń i przeniesiony na ranę, gdzie zyskuje nowe ukrwienie. Zazwyczaj wykonuje się przeszczepy skóry pełnej grubości. Fragment tkanki pobierany jest od pacjenta, miejsce i sposób pobrania go zależy od rodzaju przeszczepu.

Do podstawowych rodzajów przeszczepów skóry zaliczamy przeszczepy siatkowe, paskowe oraz przeszczepy małych fragmentów skóry. Odpowiednie wybranie miejsca dawczego, prawidłowe pobranie materiału i przygotowanie go, a także przymocowanie przeszczepu są krytycznymi czynnikami wpływającymi na skuteczność zabiegu.

Najłatwiej wykonać przeszczep w przypadku ran świeżych i dobrze ukrwionych, np. od razu po zabiegu chirurgicznym czy też bezpośrednio po opracowaniu i oczyszczeniu rany. W ranach starszych konieczna jest obecność zdrowej ziarniny, ponieważ zapewnia ona odpowiednie ukrwienie tkanki. Przed zabiegiem należy odpowiednio przygotować pacjenta, stosując nie tylko leczenie ogólne, ale też miejscowe. Ranę trzeba delikatnie oczyścić skalpelem z martwych komórek i zanieczyszczeń. Następnie na przygotowane miejsce zakłada się opatrunek typu wet-to-dry. Skórę wokół miejsca biorczego należy ogolić pozostawiając duży margines, a następnie zdezynfekować. W trakcie golenia konieczne jest zabezpieczenie miejsca biorczego przed zanieczyszczeniem (można zastosować zwilżone jałowe gaziki). W trakcie samej operacji należy dbać o stałe nawilżenie miejsca biorczego.

Wybór miejsca dawczego zależy od wielkości rany. W większości przypadków skórę pobiera się ze ściany klatki piersiowej. W tym miejscu jest ona względnie ruchoma, posiada też dużą elastyczność. Miejsce pobrania tkanki przygotowuje się jak do zabiegu chirurgicznego – należy je dokładnie ogolić (pamiętając o zachowaniu odpowiednio dużego marginesu) i zdezynfekować. Następnie przykłada się szablon rany, uwzględniając ułożenie sierści w miejscu dawczym i biorczym. Przy obrysowywaniu krawędzi szablonu należy pamiętać o uwzględnieniu marginesu (około 1 cm). Skórę odpreparowuje się na ostro, bezpośrednio nad mięśniem podskórnym. Pobrany fragment przekłada się na sterylną gazę/serwetę, a następnie usuwa tkankę podskórną aż do skóry właściwej. By zapobiec przesuwaniu się fragmentu należy naciągnąć do i przypiąć jego brzegi do serwety sterylnymi igłami. W przypadku przeszczepów siatkowych kolejnym krokiem jest wykonanie skalpelem 1cm otworów. Należy wykonać je w dwóch rzędach co 0,5 cm. Następnie przeszczep przyszywany jest do rany nićmi niewchłanianymi (najlepiej monofilamentowymi). Szwy zakłada się wokół tkanki. W przypadku dużych ran można dodatkowo ufiksować płat kilkoma szwami miedzy otworami. Wykonanie przeszczepu siatkowego zapewnia lepsze dopasowanie się płata do rany, zapobiega gromadzeniu się płynu, więc nie ma konieczności drenażu miejsca. Wadą tego typu zabiegu jest to, że w po wygojeniu rany nad „oczkami” nie wyrasta sierść. Przy wykonaniu przeszczepu paskowego w ziarninie trzeba wykonać rowki. Płat skóry pobiera się w taki sposób, by krótszy koniec pozostał połączony ze skórą. Fragmenty przeszczepu umieszcza się w wykonanych rowkach i przymocowuje niewchłanialnymi nićmi. Skrawki skóry można pobrać za pomocą trepanu lub skalpela. W miejscu biorczym w ziarninie wykonuje się niewielkie kieszonki, w które po zatrzymaniu krwawienia wsuwa się przeszczep.

Po wykonaniu przeszczepu należy założyć trójwarstwowy opatrunek. Warstwa kontaktowa musi być wykonana z materiału nieprzywierającego. Warstwa chłonna powinna być na tyle gruba, by wchłonąć powstający wysięk. Prawidłowe założenie opatrunku pozwala utrzymać przeszczep w miejscu i zapobiega jego przemieszczeniu się. Zapewnia także ochronę przez zanieczyszczeniem i urazami z zewnątrz. Dodatkowo by zapobiec uszkodzeniu trzeba bezwzględnie założyć pacjentowi kołnierz! Pierwszą zmianę opatrunku wykonuje się po 48 godzinach od zabiegu. Usuwając stary opatrunek należy uważać by nie uszkodzić i nie przemieścić przeszczepu. Jeśli po 48h przeszczep nie będzie przylegał do rany nie wytworzy się łożysko naczyniowe, przeszczep nie przyjmie się. Początkowo przeszczep może być zasiniony lub blady. Normalny jest także nieznaczny obrzęk. Częstotliwość kolejnych zmian opatrunku zależy od ilości wysięku z rany. Prawidłowo jest on surowiczo-krwisty, jeśli zaobserwuje się ropę należy natychmiast wykonać wymaz z rany i wdrożyć antybiotykoterapię wg wyników badań. Po około 10-14 dniach usuwa się szwy. Kołnierz stosuje się do całkowitego wygojenia rany. Jeśli przeszczep nie przyjmuje się, skóra przyjmuje zabarwienie szare lub czarne, a fragment tkanki jest oddzielony od podłoża. W przypadku przeszczepów paskowych i skrawków skóry opatrunek zmienia się co 3-5 dni.

Stosowanie przeszczepów skóry jako metody leczenia ran niesie za sobą ryzyko komplikacji, jednak w części przypadków jest to najlepsze możliwe rozwiązanie. Odpowiednie zabezpieczenie przeszczepu prawidłowo wykonanym opatrunkiem pomaga w prawidłowym przebiegu procesu gojenia. Stosowanie odpowiedniej dodatkowej terapii zmniejsza ryzyko zakażeń. Ponadto stosowanie przeszczepów przy ranach rozległych zmniejsza wielkość blizny, zwiększając tym samym komfort pacjenta.