Skip to main content

Każdy lekarz powinien znać techniki zakładania opatrunków, które mają na celu ochronę ran. Prawidłowo założony opatrunek nie tylko chroni przed zanieczyszczeniem, ale może również zmniejszać bolesność i wspomagać leczenie. W przypadku niektórych ran założenie opatrunku jest koniecznością. Zaliczamy do nich rany kwalifikowane do wtórnego zamknięcia, wygojenia przez ziarninowanie oraz opóźnionego pierwotnego zamknięcia.

Funkcje opatrunku

Prawidłowo założony opatrunek powinien pełnić kilka funkcji. Pierwszą i najbardziej oczywistą jest ochrona rany przed zanieczyszczeniem i urazem. Jeśli chodzi o zranione zwierzę, pacjent często sam uszkadza i nadkaża ranę, dlatego nawet przy założeniu opatrunku warto dodatkowo zastosować kołnierz ochronny. Kolejną funkcją jest unieruchomienie powierzchni rany. Dobre unieruchomienie, zapobiegające przerwaniu pęczków naczyń oraz nowo powstających migrujących komórek naskórka, gwarantuje zwiększenie szybkości gojenia.

Kolejną funkcją jest zmniejszenie bolesności rany. Dodatkowo, przy wystąpieniu obrzęku na zranionej kończynie, prawidłowo założony opatrunek pozwala na jego zmniejszenie, co ułatwia dalsze postępowanie. W przypadku ciężkiego stanu ogólnego pacjenta, założenie opatrunku jest formą pierwszej pomocy. Nie tylko zabezpieczy ranę przed dalszym zanieczyszczeniem, ale także zapewni hemostazę, co pomaga w ustabilizowaniu stanu pacjenta.

Warstwy opatrunku

Opatrunek zwykle składa się z trzech warstw: kontaktowej, pośredniej i zewnętrznej. Warstwa kontaktowa to część opatrunku bezpośrednio stykająca się z powierzchnią rany. Środki opatrunkowe wykorzystane w tej warstwie muszą być dostosowane do rodzaju rany oraz etapu jej gojenia. W początkowych etapach gojenia rany, ze względu na dużą ilość wysięku oraz obecność martwych tkanek, warstwa ta powinna ułatwiać oczyszczanie.

W późniejszych etapach można wykorzystywać opatrunki nieprzywierające półprzepuszczalne. Dzięki ich zastosowaniu rana ma zapewnioną odpowiednią wilgotność i umożliwione jest jednoczesne przenikanie wysięku do kolejnych warstw opatrunku. Dobrze sprawdzają się opatrunki hydrokoloidowe, które w kontakcie z wysiękiem tworzą żel. Brzegi takiego opatrunku powinny wystawać poza brzegi rany i zachodzić na zdrową skórę. Hydrokolidy pobudzają naskórkowanie oraz tworzenie ziarniny. Opatrunki takie mogą być pozostawione na ranie do 5 dni.

Głównym minusem terapii tego typu jest wysoki koszt opatrunków, zwłaszcza przy leczeniu przewlekłym lub w przypadku konieczności częstych zmian opatrunku. Alternatywę dla hydrokolidów stanowią opatrunki z algami – zasada działania jest podobna. Po kontakcie z wysiękiem również przekształcają się w żel i pobudzają naskórkowanie.

Warstwa pośrednia, nazywana też opatrunkiem wtórnym, ma na celu wchłanianie wysięku oaz wzmocnienie warstwy kontaktowej. Najlepiej jeśli będzie ona stosunkowo gruba – założenie kilku warstw materiału zwiększa właściwości chłonne. Przy zakładaniu opatrunku wtórnego wykorzystuje się zarówno materiały syntetyczne, jak i watę bądź gazę bawełnianą. Należy pamiętać, że warstwa pośrednia musi przylegać do warstwy kontaktowej, ale nie może być założona zbyt ciasno (nie tylko ograniczy to zdolność chłonięcia wysięku, ale może zmniejszyć ukrwienie tkanek).

Zewnętrzna warstwa opatrunku ochrania sam opatrunek przed zanieczyszczeniem z zewnątrz. Głównym jej zadaniem jest jednak utrzymanie leżących poniżej niej elementów opatrunku. Wykorzystane w tej warstwie środki opatrunkowe powinny umożliwiać odparowanie wilgoci z głębszych warstw. Dobrze sprawdza się tutaj zwykły bandaż bawełniany. W niektórych przypadkach można zastosować bandaż elastyczny lub bandaże samoprzylepne typu vetflex. W ich przypadku konieczne jest kontrolowanie napięcia materiału w trakcie bandażowania, bo zbyt ciasne założenie zmniejszy ukrwienie tkanki i spowoduje obrzęk tkanek powyżej lub poniżej opatrunku.

Podczas wyprowadzania pacjenta na spacer opatrunek należy zabezpieczyć przed zmoczeniem, np. folią lub lateksową rękawiczką, dodatkowo mocując ją za pomocą taśmy lub plastra. Trzeba pamiętać, że takie zabezpieczenie musi zostać usunięte zaraz po powrocie ze spaceru! Pozostawienie go na miejscu uniemożliwia oddychanie opatrunku, przez co zwiększają się wilgotność i temperatura rany, a co za tym idzie, zmienia się jej środowisko.

Kluczowym elementem w przypadku gojenia rany z opatrunkiem jest uwrażliwienie właściciela zwierzęcia na konieczność regularnej zmiany opatrunku, kontroli jego założenia, a także odpowiedniego dbania o niego. Zewnętrzne warstwy muszą być suche i czyste. Bez współpracy ze strony właściciela, mimo prawidłowego założenia opatrunku, może dojść do niepotrzebnych komplikacji.